‘If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together’, luidt een bekend Afrikaans spreekwoord. Tijdens het online event Digitaal Erfgoed @UM op woensdag 16 juni ondertekende Nick Bos, vicevoorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Maastricht (UM), het manifest van het Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE).

Met de onderschrijving van het manifest en daarmee de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed onderkent de UM de kracht van het netwerk en zet zij haar ambities kracht bij om haar digitaal erfgoed beter zichtbaar, bruikbaar en houdbaar te maken.

Proeverij
Aan digitalisering en digitale vindbaarheid van erfgoed wordt de laatste jaren hard gewerkt en de UM is trots een proeverij daarvan te hebben gepresenteerd. Ze wil haar erfgoedcollecties beter vindbaar, houdbaar en bruikbaar maken voor een zo breed mogelijk publiek maar ook voor wetenschappelijke doelen. Dit doet de universiteit door bij te dragen aan de inrichting van een innovatieve digitale infrastructuur die het mogelijk maakt haar collectiedata gelinkt, open en verrijkt aan te bieden. Zo kunnen deze data eenvoudiger worden gedeeld met anderen en verrijkt met nieuwe gekoppelde informatie, waardoor collecties maximaal toegankelijk worden. Met deze infrastructuur worden de voorwaarden geschapen voor nieuwe manieren van publicatie, onderzoek en gebruik.

LimburgCollectie
Klokslag drie uur werd het event geopend door moderator Wouter Daemen, erfgoedcoach bij het Huis voor de Kunsten Limburg, het provinciale knooppunt voor het landelijke netwerk. Directeur UB Maastricht Ingrid Wijk heette de deelnemers vervolgens welkom en benadrukte het belang van zichtbaar en bruikbaar Limburgs erfgoed voor iedereen die daar interesse in heeft. Kortom, een LimburgCollectie met Linked Open Limburg als technische infrastructuur.

Onderzoek
Sally Wyatt, Professor of Digital Cultures van de Faculty of Arts and Social Sciences (FASoS) opende het event op afstand via een Zoom-verbinding. In haar verhaal stonden de behoeftes van de onderzoeker centraal en waar deze tegenaan loopt bij het doen van onderzoek. ‘I want to emphasise how valuable this is for our students and our research. We hope that our own research expertise will contribute to greater use of digital heritage in our teaching and research programmes. And we are currently looking into how we can strengthen our own technical facilities in order to make our growing research and teaching in this area itself visible, usable and sustainable. So we hope that our research will increase the visibility of the collections, and we hope our tendency to look for complexities will contribute to realise the ambitions of the manifesto’, aldus Wyatt.

NDE en Linked Open Limburg
Netwerkmanager NDE Wilbert Helmus vertelde kort iets over de betekenis van het NDE om daarna in te gaan op de betrokkenheid van het landelijke netwerk bij de plannen in Limburg. ‘Ik ben heel blij dat we concreet met de UM, en meer specifiek de Universiteitsbibliotheek (UB), aan de slag kunnen gaan om met de ‘Linked Open Limburg’-infrastructuur, gebaseerd op de lagen zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid, het Limburgs erfgoed aan elkaar te verbinden.’

DRAPO
Vier van tevoren opgenomen projectpresentaties brachten de kijkers op de hoogte van de ontwikkelingen rond linked open data en participatieve erfgoedprojecten in onderzoek en onderwijs aan de UM. In de video’s werd antwoord gegeven op vragen over zichtbaarheid, bruikbaarheid en houdbaarheid van het digitale erfgoed in het project en de meerwaarde die door samenwerking is gecreëerd. De eerste video toonde het vaandelproject DRAPO van het Sociaal Historisch Centrum voor Limburg (SHCL). Met DRAPO brengt het SHCL de huidige en oudere (historische) verenigingsvaandels in kaart. ‘Tot dusver heeft het Limburgse publiek zo’n 600 vaandels aan de database toegevoegd. Die publieksparticipatie heeft de collectie verrijkt. Er is een vloeiend geven en nemen bereikt tussen de curatoren en het publiek.’ Voor deze digitale publieksgalerij maakt het SHCL gebruik van Nodegoat, een webgebaseerde onderzoekomgeving voor de humaniora. Meer informatie op limburgesevaandels

Bijzondere Collecties zichtbaar en vindbaar maken in Wikidata
In een tweede video vertelde Odin Essers, conservator van de Bijzondere Collecties van de UM, over een Wikidata-project bij de UB. Een belangrijke rol binnen dit project is weggelegd voor een Wikidataspecialist van de Koninklijke Bibliotheek, een van de sectorale / landelijke knooppunten van het NDE. De komende tien maanden helpt deze specialist de UB om expertise te ontwikkelen op het gebied van linked open data en het bruikbaar maken van Bijzondere Collectie-items. ‘Via Wikidata kunnen we onze collectiedata gelinkt, open en verrijkt aanbieden. Zo kunnen we deze data eenvoudiger delen met anderen en verrijken met nieuwe gekoppelde informatie. Op die manier kunnen grotere en vaak onverwachte doelgroepen onze content ontdekken’, aldus Essers. Met de opgedane kennis wil de UB een bijdrage leveren aan Linked Open Limburg, de technische infrastructuur van de LimburgCollectie.
Meer informatie over de Bijzondere Collecties

Creating digital collections
In de derde video vertelden Costas Papadopoulos, Assistent professor in Digital Humanities & Culture studies, en Susan Schreibman, Professor of Digital Arts & Culture, over het FASoS-onderwijsblok ‘Creating digital collections’ van het MA Digital Cultures-programma. Het doel van deze samenwerking met het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen was om digitale 3D-replica’s te maken van geëxposeerde artefacten om zo de verhalen over de mijngeschiedenis te vertellen. De artefacten werden in 3D gedigitaliseerd met behulp van fotogrammetrie. De datasets werden vervolgens verwerkt met behulp van Agisoft Metashape. ‘Ultimately, these projects provide new digital visitors for institutions, showcasing the value of digitisation and the opening up of their collections to a broader audience.’
Meer informatie via Mijnbouw in Nederland

Terra Mosana
In de laatste video vertelde Vivian van Saaze, directeur van het Maastricht Centre for Arts and Culture, Conservation and Heritage, over Terra Mosana, een samenwerking tussen gemeenten, erfgoedsites, musea en universiteiten, bedoeld om de toeristische aantrekkingskracht en het gevoel van een gemeenschappelijke identiteit binnen de Euregio Maas-Rijn (EMR) te versterken via een digitale exploitatie van het cultureel erfgoed. Die exploitatie zal gebeuren via digitale verhalen rond de gemeenschappelijke geschiedenis van verschillende steden in de EMR. Daarbij wordt uitgegaan van de ontwikkeling en de benutting van 3D-modellen uit verleden en heden én van de te verwachten evolutie die ons archeologisch en stedelijk erfgoed via virtuele en aangevulde werkelijkheid kan doormaken. Als voorbeeld noemt Van Saaze een digitale wandeling door het Maastricht van 1752.
Meer informatie over Terra Mosana
Meer informatie over de digitale wandeling

Paneldiscussie
Na de video’s was het tijd voor de paneldiscussie. Tijdens deze discussie verkenden erfgoedspecialisten toekomstige samenwerkingen. Deelnemers waren Ivo Dahlmans (secretaris Adviescommissie Limburgs Digitaal Erfgoed en lid architectuurraad NDE), Martijn Hermans (voorzitter Adviescommissie Limburgs Digitaal Erfgoed), Bert Mennings (directeur Limburgs Museum) Claartje Rasterhoff (onderzoeker en docent FASoS en voormalig projectcoördinator van de Amsterdam Time Machine) en Thijs Temmerman (student masteropleiding Kunst, Cultuur en Erfgoed). Moderator Wouter Daemen legde de deelnemers stellingen voor rond houdbaar- bruikbaar- en zichtbaarheid van digitaal erfgoed, waarbij telkens de gebruiker centraal stond. Toekomstdromen werden gedeeld en aan tafel ontstond een levendige discussie over allerlei aspecten van digitaal erfgoed, zoals open toegang tot erfgoed (Open Access), het belang van contextuele informatie en het maken van keuzes in het aanbieden van je digitale erfgoed.

De ondertekening
Na afronding van de paneldiscussie was het tijd voor het hoogtepunt van de middag, de ondertekening van het manifest door Nick Bos en Wilbert Helmus. Nadat Helmus het belang van de ondertekening voor het NDE had aangegeven, nam Nick Bos het woord met een korte speech over zijn eigen ervaringen tijdens het schrijven van zijn proefschrift ruim 25 jaar geleden. ‘Het kostte doorgaans veel moeite en tijd om de bronnen te vinden die je zocht, materiaal dat onderdeel was van omvangrijke archieven, bibliotheken en erfgoedcollecties. Digitalisering heeft hier verandering in gebracht doordat een groot deel van deze bronnen inmiddels online toegankelijk is. Dit is echter niet voldoende. We zijn er nog niet. Erfgoed zit nog te vaak verscholen achter een instellingswebsite waarvoor je een gebruikersaccount nodig hebt of zelfs moet betalen. De informatie over dit erfgoed is beperkt en niet gekoppeld aan andere data. Daarom willen we bijdragen aan de inrichting van een innovatieve digitale infrastructuur die het mogelijk maakt onze collectiedata gelinkt, open en verrijkt aan te bieden. Hierdoor worden bronnen ontsloten en kunnen er relaties gelegd worden tussen bronnen uit een veelheid van collecties, die anders niet zichtbaar zouden zijn.’, aldus Bos.

Met een handtekening op een voor de gelegenheid uitvergroot manifest zette Bos zijn woorden kracht bij waarmee de UM zich heeft aangesloten bij het Netwerk Digitaal Erfgoed. Het event werd feestelijk afgesloten met een heerlijk stuk taart.

Event gemist

Bekijk delen of de volledige uitzending terug.