The Enlightenment and Romanticism, often seen as opposites, strongly influence our culture and science and may be more intertwined than previously thought; this is the focus of a liber amicorum for Maarten Doorman, which examines his work and the lasting impact of both movements.
Description
Verlichting en Romantiek staan voor historische tijdperken die nog altijd een enorme stempel drukken op onze samenleving, wetenschap en cultuur. Ze worden vaak tegenover elkaar geplaatst als een tegenstelling tussen rede en gevoel, denken en ervaren, objectief en subjectief, materieel en spiritueel, helderheid en ambivalentie.
Het is de vraag of zulke binaire opposities recht doen aan de inhoud en invloed van Verlichting en Romantiek. Zijn de twee in werkelijkheid niet veel meer met elkaar verweven? En wat zeggen ze ons nog precies?
Die cultuurhistorische vragen staan centraal in dit liber amicorum voor filosoof en dichter Maarten Doorman, die met De romantische orde en andere boeken de relatie tussen Verlichting en Romantiek opnieuw in het middelpunt van de belangstelling heeft geplaatst. Aan de hand van Doormans werk laten filosofen en wetenschappers hun licht schijnen over de scherpe, soms ironische ambivalenties inherent aan Verlichting en Romantiek. Twee vergezichten die nog steeds onze horizon bepalen.
—
The Enlightenment and Romanticism represent historical periods that still significantly influence our society, science, and culture. They are often contrasted as opposites: reason and emotion, thinking and experiencing, objective and subjective, material and spiritual, clarity and ambivalence.
However, one might question whether such binary oppositions do justice to the content and influence of the Enlightenment and Romanticism. Are the two not much more intertwined in reality? And what do they still tell us today?
These cultural-historical questions are central to this liber amicorum for philosopher and poet Maarten Doorman, who has, through works such as “The Romantic Order,” brought the relationship between the Enlightenment and Romanticism back into the spotlight. Drawing on Doorman’s work, philosophers and scientists shed light on the sharp, sometimes ironic ambivalences inherent in the Enlightenment and Romanticism—two perspectives that continue to shape our horizon.
Versions and publication details
Title
De Ironische Orde
Subtitle
Liber Amicorum voor Maarten Doorman
Editors
René Gabriëls
Sjoerd de Jong
Copyright & Creative Commons
Open Access – CC BY 4.0 – Copyright the authors
DOI (digital versions)
10.26481/mup.2401 – https://doi.org/10.26481/mup.2401
ISBN (print version)
9789403754352
Formats and versions
- Flipbook (read online)
- eBook PDF (download)
- HTML (chapters in multiple download formats)
- Hardcover (order online)
Language
Dutch, Nederlands
Number of pages
211
Publication date
3 July 2024
Categories
Discipline
Table of contents and contributors
Inleiding
René Gabriëls & Sjoerd de Jong
Goethe in Maastricht
Heleen Pott
Een gebarsten ketel
Arnold Heumakers
Die blaue Blume: Over filosofie, literatuur en filosofisch-literaire grensgangers
Maria Kardaun
Rugbeelden
K. Michel
Een vraagteken in de lente
Peter Peters
Dialectiek en grensgangers
Joseph Wachelder
Goodnight Ladies
Stine Jensen
Het onbehagen in de geschiedenis Émile Zola en het Tweede Keizerrijk
Arnold Labrie
Altijd perspectivisch
Rein Wolfs
En dan op het laatst nog Europa
Tannelie Blom
Balanceren tussen twee bergen – Het oeuvre van Maarten Doorman in het licht van Plato’s tweespalt
Bastiaan Bommeljé
Kunstsneeuw – Over reiservaringen in de dementiezorg
Ruud Hendriks
‘Het beste begrijpen we elkaar als we zwijgen’ – Een verkenning van het denken van Maarten Doorman aan de hand van de honden Sammie en Peer
Daniela Hooghiemstra
Lumen Naturale
Joke Spruyt
Waar zouden we zijn zonder kreeft? – Chaotische avonturen aan de Centrale Interfaculteit
Sjoerd de Jong
Redelijke vrijheid
René Gabriëls
Maarten Doorman zoekt verlichting in het graf van David Hume
Fredie Beckmans
Over de auteurs
Dankwoord
Reviews and Media
About the authors
Fredie Beckmans is schilder, schrijver en voorzitter van de Worstclub. Hij is opgegroeid in een nonnenklooster te Winterswijk.
Tannelie Blom is sinds 2021 emeritus professor van de Universiteit van Maastricht. Hij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, met als specialisatie sociale en politieke filosofie, inclusief een groot bijvak (theoretische) sociologie. Hij promoveerde in 1997 cum laude met een boek getiteld Complexiteit en Contingentie Een Kritische inleiding tot de sociologie van Niklas Luhmann, om zich vervolgens te verdiepen in de politicologische en bestuurskundige analyses van het Europese integratieproces. Blom is een van de grondleggers van het European Studies programma aan de Faculteit der Cultuur en Maatschappijwetenschappen (Universiteit Maastricht) en van de daaraan gerelateerde onderzoeksgroep Politics and Culture in Europe.
Bastiaan Bommeljé is historicus van de Klassieke Oudheid alsook uitgever-boekhandelaar. Hij was 25 jaar redacteur van Hollands Maandblad, waarvan 5 jaar samen met Maarten Doorman.
René Gabriëls is als onderwijzer en onderzoeker verbonden aan de Universiteit Maastricht.
Ruud Hendriks is verbonden aan de capgroep Wijsbegeerte van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen (Universiteit Maastricht). Zijn onderzoek begint vaak bij heersende culturele beelden rond psychische gezondheid en verkent manieren om aan dominante beeldvorming te ontsnappen. Daarbij kijkt hij vooral naar de rol van kunst en ontwerp in zorgpraktijken. Hendriks publiceerde in dit verband onder andere over clownerie in de dementiezorg. In het kader van het ZonMw project “Make-believe matters” deed hij met Ike Kamphof onderzoek naar materiële vormen van doen-alsof in de verpleeghuiszorg. Hun huidige onderzoek gaat over ontwerp en gebruik van natuur-esthetiek in de dementiezorg.
Arnold Heumakers is essayist en literair criticus, o.a. voor NRC Handelsblad, en doceerde tot 2016 cultuurgeschiedenis aan de UvA. Hij publiceerde diverse essaybundels. In 2015 verscheen van zijn hand De esthetische revolutie – Hoe Verlichting en Romantiek de Kunst uitvonden en in 2020 Langs de afgrond. Het nut van foute denkers.
Daniela Hooghiemstra is historica en journalist. Ze promoveerde in 2013 op de biografie van onderwijshervormer Kees Boeke en deed onderzoek naar de geschiedenis van het koningshuis. Ze was redacteur bij NRC Handelsblad en later columnist voor de Volkskrant. Tegenwoordig publiceert ze in de Groene Amsterdammer en EW en werkt ze aan een boek over de broers Marinus en Willem Van der Goes van Naters.
Stine Jensen is filosoof, schrijver, programmamaker. Ze is bijzonder hoogleraar publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en columnist bij NRC Handelsblad. Ze promoveerde aan de Universiteit van Maastricht op Waarom vrouwen van apen houden. Een liefdesgeschiedenis in cultuur en wetenschap en publiceerde vele filosofische kinderboeken en boeken voor volwassenen. Go East. Een filosoof reist door de wereld van yoga, mindfulness en spiritualiteit werd genomineerd voor beste spirituele boek. Haar kinderboek Lieve Stine, weet jij het? werd in 2015 bekroond met een Zilveren Griffel.
Sjoerd de Jong is wetenschapsredacteur en columnist van NRC. Hij studeerde filosofie in Amsterdam. Bij NRC Handelsblad was hij eerder redacteur onderwijs, redacteur Opinie, chef Boeken, adjunct-hoofdredacteur en ombudsman. Hij schreef korte biografieën van Marcel Proust, Richard Burton (niet de acteur) en Bob Dylan en de dichtbundel Uit het lood (Prometheus (2011). Van zijn hand verschenen ook Spijtwraak (Prometheus, 2005), een bundel columns over Nederland, en Een wereld van verschil (Bezige Bij, 2008), een filosofisch onderzoek naar de actualiteit van cultuurrelativisme. Met Maarten Doorman maakte hij Elk beest zijn vet (illustraties, Bert Bakker,1990).
Maria Kardaun is docent en onderzoeker aan de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Promoveerde in Groningen op het Satyricon van Petronius. Houdt zich bezig met Antieke Wijsbegeerte, esthetica, Jung, psychoanalyse, literatuur, mythologie en Bijbel. Schreef een monografie over μίμησις voor de KNAW, was co-editor van Brill’s The Winged Chariot en co-editor van PsyArt the Journal.
Arnold Labrie is emeritus hoogleraar Maatschappij- en Cultuurgeschiedenis van de Universiteit Maastricht. Zijn publicaties bewegen zich op het terrein van de sociale ideeëngeschiedenis en betreffen onder meer Bildung en politiek, 1770-1830. De Bildungsphilosophie van Wilhelm von Humboldt bezien in haar politieke en sociale context (Amsterdam 1986) en Zuiverheid en decadentie. Over de grenzen van de burgerlijke cultuur in West-Europa, 1870-1914 (Amsterdam 2001).
K. Michel studeerde filosofie in Groningen en Amsterdam. Is vooral werkzaam als schrijver. Publiceerde een aantal poëzie- en prozabundels waaronder Waterstudies en In een handpalm. Was redacteur van het tijdschrift Raster. Stelde ook bloemlezingen samen van John Berger en Stefan Themerson. Recente publikatie: & rol door (2020).
Peter Peters is werkzaam als universitair hoofddocent en bijzonder hoogleraar innovatie van klassieke muziek bij de vakgroep Wijsbegeerte van de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Tussen 2008 en 2013 was hij kunstlector aan Hogeschool Zuyd, na daarvoor een jaar als associate lector met Maarten Doorman te hebben gewerkt. Hij publiceerde onder meer Zoeken naar het ongehoorde. Twintig jaar Schönberg Ensemble (1994), Eeuwige jeugd. Een halve eeuw Gaudeamus (1995) en Klankwerelden. De twintigste eeuw van Reinbert de Leeuw (2013).
Heleen Pott is emeritus hoogleraar filosofie. Zij studeerde sociologie, filosofie en literatuurwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam (UvA 1984, cum laude) en promoveerde op een onderzoek naar emotie en rationaliteit (UvA 1992, cum laude). Van 1992 tot 2018 was zij als UD verbonden aan de Faculteit Cultuur en Maatschappijwetenschappen (FASOS) te Maastricht en van 1999 tot 2020 als Socrates-hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Joke Spruyt was tot aan haar pensioen docent en onderzoeker aan de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Zij houdt zich bezig met de geschiedenis van de logica en wijsgerige semantiek en heeft diverse kritische edities uitgebracht van middeleeuwse logica-tractaten.
Joseph Wachelder is als universitair hoofddocent verbonden aan de vakgroep geschiedenis van de Faculteit der Cultuur en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Na een opleiding als theoretisch fysicus ontwikkelde hij zich tot cultuurhistoricus van wetenschap, techniek en media. Vanuit die invalshoek publiceerde hij onder andere over hoger onderwijs, wetenschapswinkels, optische fenomenen, (educatief) speelgoed, generaties en ‘memory studies’.
Rein Wolfs is sinds einde 2019 directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam. Na een studie kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam werd hij in 1996 de eerste directeur van het Migros Museum für Gegenwartskunst in Zürich. Tussen 2001 en 2007 was hij hoofd presentaties in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam, vanwaar hij voor twaalf jaar naar Duitsland vertrok. Daar was hij achtereenvolgens artistiek directeur van Kunsthalle Fridericianum in Kassel en Bundeskunsthalle (Kunst- und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland) in Bonn.